Η επικοινωνία αποτελεί βασική ανθρώπινη ανάγκη. Για πολλά παιδιά στο φάσμα του αυτισμού, όμως, η λεκτική ομιλία δεν είναι πάντα επαρκής ή διαθέσιμη.
Η Εναλλακτική και Υποστηριζόμενη Επικοινωνία (AAC) προσφέρει πολύτιμες λύσεις, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να εκφράζουν επιθυμίες, ανάγκες και συναισθήματα με τρόπους πέρα από τον προφορικό λόγο.
Τι είναι η Εναλλακτική και Υποστηριζόμενη Επικοινωνία (AAC);
Η Εναλλακτική και Υποστηριζόμενη Επικοινωνία περιλαμβάνει κάθε μέθοδο που αντικαθιστά ή υποστηρίζει την προφορική επικοινωνία. Μπορεί να αφορά απλά εργαλεία, όπως εικόνες ή σύμβολα, αλλά και πιο σύνθετες τεχνολογικές λύσεις, όπως εφαρμογές επικοινωνίας σε τάμπλετ.
Κύριος στόχος: να προσφέρει στο άτομο έναν λειτουργικό και κατανοητό τρόπο επικοινωνίας με το περιβάλλον του.
Μορφές AAC
Η AAC διακρίνεται σε δύο βασικές κατηγορίες:
🔸 1. Μη Τεχνολογικά Μέσα
- Συστήματα ανταλλαγής εικόνων (όπως το PECS),
- Επικοινωνιακά βιβλία ή πίνακες με λέξεις/σύμβολα,
- Απλές χειρονομίες, δείκτες ή σύμβολα.
🔸 2. Τεχνολογικά Βοηθήματα
- Εφαρμογές επικοινωνίας για τάμπλετ και κινητές συσκευές,
- Συσκευέςμεφωνητικήέξοδο (Speech Generating Devices),
- Υπολογιστικά συστήματα που προσαρμόζονται στις ανάγκες κάθε χρήστη.
Πότε είναι χρήσιμη η AAC;
Η AAC δεν αφορά μόνο παιδιά που δεν μιλούν καθόλου. Είναι εξίσου χρήσιμη και για εκείνα που:
- Έχουν περιορισμένο λεξιλόγιο,
- Δυσκολεύονται να γίνουν κατανοητά,
- Εκφράζουν απογοήτευση ή ένταση λόγω δυσκολίας στην επικοινωνία,
- Αντιμετωπίζουν προκλήσεις στην κοινωνική αλληλεπίδραση.
Οφέλη της AAC:
- Μείωση συμπεριφορών ματαίωσης (όπως εκρήξεις ή απόσυρση),
- Ενίσχυση της ανεξαρτησίας,
- Βελτίωση της αυτοπεποίθησης του παιδιού.
Πώς εφαρμόζεται η AAC σε ένα Κέντρο Ημέρας;
Η επιτυχής ενσωμάτωση της AAC απαιτεί τη συνεργασία όλων των μελών που υποστηρίζουν το παιδί: λογοθεραπευτών, εκπαιδευτικών, ειδικού προσωπικού και γονέων.
📌 Πρακτικά βήματα:
- Δημιουργία σταθερού περιβάλλοντος με οπτική στήριξη (π.χ. εικόνες στους χώρους),
- Εκπαίδευση προσωπικού στη χρήση των εργαλείων AAC,
- Καθημερινή, συνεπής χρήση ίδιων λέξεων και συμβόλων,
- Ενίσχυση κάθε απόπειρας επικοινωνίας, λεκτικής ή μη.
Κάθε παιδί έχει δικαίωμα στην έκφραση και στην κατανόηση. Η Εναλλακτική και Υποστηριζόμενη Επικοινωνία δεν είναι απλώς ένα εργαλείο θεραπείας· είναι ένα μέσο σύνδεσης με τον κόσμο, που ενισχύει τη συμμετοχή, την ένταξη και τις ανθρώπινες σχέσεις.
Βιβλιογραφία
- Beukelman, D. R., & Mirenda, P. (2013). Augmentative and Alternative Communication: Supporting Children and Adults with Complex Communication Needs (4th ed.). Paul H. Brookes.
- Ganz, J. B. et al. (2012). A meta-analysis on aided AAC systems with individuals with ASD. Journal of Autism and DevelopmentalDisorders, 42(1), 60–74.
- Νταουντάκη, Ε. (2018). Εναλλακτική και Υποστηριζόμενη Επικοινωνία στην πράξη. Εκδόσεις Τόπος.
- Κουρούση, Σ. (2016). Αυτισμός και επικοινωνία: Ειδικές στρατηγικές παρέμβασης και ενίσχυσης. Εκδόσεις Πεδίο.
Διονυσία Χρονοπούλου
Λογοθεραπεύτρια
