Ο αυτισμός είναι μία νευροαναπτυξιακή διαταραχή που επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο ένα άτομο επικοινωνεί, αλληλεπιδρά και αντιλαμβάνεται τον κόσμο γύρω του. Παρ’ όλα αυτά, γύρω από τον αυτισμό εξακολουθούν να κυκλοφορούν πολλοί μύθοι, οι οποίοι οδηγούν σε προκαταλήψεις και κοινωνικό αποκλεισμό.
Μύθος 1: Τα άτομα με αυτισμό δεν έχουν συναισθήματα.
Αλήθεια: Τα άτομα με αυτισμό έχουν συναισθήματα όπως όλοι οι άνθρωποι.
Μπορεί να δυσκολεύονται να εκφράσουν τα συναισθήματα ή να αντιληφθούν τα συναισθήματα των άλλων, όμως αυτό δεν σημαίνει ότι δεν νιώθουν αγάπη, λύπη ή χαρά. Πολλές φορές, μάλιστα, βιώνουν τα συναισθήματα με ένταση και βάθος που δεν γίνεται πάντα κατανοητό από το περιβάλλον τους.
Μύθος 2: Ο αυτισμός προκαλείται από τα εμβόλια.
Αλήθεια: Δεν υπάρχει καμία επιστημονική απόδειξη ότι τα εμβόλια προκαλούν αυτισμό.
Ο συγκεκριμένος μύθος ξεκίνησε από μια μελέτη που αποδείχτηκε πλαστή και αποσύρθηκε, ενώ ο γιατρός που τη δημοσίευσε έχασε την ιατρική του άδεια. Πολλές μεγάλες επιστημονικές έρευνες έχουν αποδείξει ότι δεν υπάρχει σύνδεση ανάμεσα στα εμβόλια (όπως το MMR) και την εμφάνιση αυτισμού.
Μύθος 3: Όλοι οι αυτιστικοί άνθρωποι είναι διάνοιες ή ιδιοφυΐες.
Αλήθεια: Ο αυτισμός είναι φάσμα και κάθε άτομο είναι διαφορετικό.
Ορισμένα άτομα στο φάσμα έχουν υψηλές ικανότητες (π.χ. στη μουσική, τα μαθηματικά ή τη μνήμη), όμως αυτό δεν ισχύει για όλους. Αντίστοιχα, πολλοί χρειάζονται καθημερινή υποστήριξη και έχουν σημαντικές δυσκολίες. Το να πιστεύουμε ότι όλοι είναι «ιδιοφυΐες» είναι ένας άλλος τύπος στερεότυπου, που δεν βοηθά στην κατανόηση της πραγματικότητας.
Μύθος 4: Τα άτομα με αυτισμό δεν θέλουν φίλους.
Αλήθεια: Πολλοί άνθρωποι στο φάσμα επιθυμούν φιλίες αλλά δυσκολεύονται στην κοινωνική αλληλεπίδραση.
Δεν πρόκειται για έλλειψη συναισθηματικής ανάγκης, αλλά για διαφορετικό τρόπο επικοινωνίας. Με την κατάλληλη υποστήριξη και αποδοχή, τα άτομα με αυτισμό μπορούν να δημιουργήσουν αυθεντικές προσωπικές σχέσεις.
Μύθος 5: Ο αυτισμός είναι αρρώστια που θεραπεύεται.
Αλήθεια: Ο αυτισμός δεν είναι ασθένεια – είναι διαφορετικός τρόπος λειτουργίας του εγκεφάλου.
Δεν υπάρχει «θεραπεία» για τον αυτισμό καθώς δεν είναι κάτι που χρειάζεται να θεραπευτεί. Η κατάλληλη υποστήριξη βοηθά τα άτομα να αναπτύξουν δεξιότητες, να ενταχθούν στην κοινωνία και να ζήσουν μια πλήρη και ικανοποιητική ζωή.
Μύθος 6: Τα άτομα με αυτισμό είναι επιθετικά ή επικίνδυνα.
Αλήθεια: Ο αυτισμός δεν συνδέεται με βίαιη συμπεριφορά.
Η επιθετικότητα δεν είναι χαρακτηριστικό του αυτισμού. Όταν ένα άτομο στο φάσμα φανεί επιθετικό, αυτό συνήθως οφείλεται σε στρες, υπερδιέγερση, φόβο ή αδυναμία να επικοινωνήσει τις ανάγκες του. Με κατάλληλη υποστήριξη και ένα ήρεμο περιβάλλον, τέτοιες αντιδράσεις μπορούν να μειωθούν σημαντικά.
Μύθος 7: Ο αυτισμός είναι αποτέλεσμα “κακής” ανατροφής ή γονεϊκής αδιαφορίας.
Αλήθεια: Ο αυτισμός είναι νευροαναπτυξιακή διαταραχή με γενετικά και νευροβιολογικά αίτια.
Η παλιά θεωρία της «ψυχρής μητέρας» έχει καταρριφθεί πλήρως εδώ και δεκαετίες. Οι γονείς δεν προκαλούν τον αυτισμό και δεν φταίνε. Η στήριξη και η αποδοχή της οικογένειας είναι σημαντική για την πρόοδο και την ευημερία του ατόμου.
Μύθος 8: Τα άτομα με αυτισμό δεν μπορούν να εργαστούν ή να ζήσουν ανεξάρτητα.
Αλήθεια: Πολλά άτομα με αυτισμό μπορούν να ζήσουν αυτόνομα και παραγωγικά, ανάλογα με τη στήριξη που λαμβάνουν.
Με την κατάλληλη εκπαίδευση, υποστήριξη και ένα συμπεριληπτικό εργασιακό περιβάλλον, πολλά άτομα στο φάσμα εργάζονται με επιτυχία και ζουν μόνα τους. Δεν υπάρχει ένας συγκεκριμένος τύπος αυτιστικού ατόμου, καθώς το φάσμα είναι ευρύ.
Μύθος 9: Ο αυτισμός είναι σπάνιος.
Αλήθεια: Ο αυτισμός είναι πολύ πιο συχνός απ’ όσο νομίζουμε.
Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα δεδομένα, περίπου 1 στα 36 παιδιά διαγιγνώσκεται με Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος (ΗΠΑ, CDC 2023). Ο αυτισμός δεν είναι σπάνιος, απλώς παραμένει παρεξηγημένος.
Συνοψίζοντας λοιπόν, έχει σημασία να ξεχωρίζουμε τους μύθους από τις αλήθειες. Οι μύθοι οδηγούν σε φόβο, στιγματισμό και απομόνωση. Οι αλήθειες χτίζουν σεβασμό, συμπερίληψη και κατανόηση. Για να γίνει η κοινωνία μας συμπεριληπτική, χρειάζεται εκπαίδευση, ευαισθητοποίηση και αποδοχή. Χρειάζεται να ακούμε τις φωνές των ίδιων των ατόμων στο φάσμα και να δίνουμε χώρο στη διαφορετικότητα, όχι να τη «διορθώνουμε».
Ιωάννα Μαστορέλη
Ψυχολόγος
Βιβλιογραφία
Αναζητώντας τον μίτο της Αριάδνης. (2000). Πρακτικά Α’ Ευρωπαϊκού Συνεδρίου για τον Αυτισμό στην Ελλάδα.
Γενά, Α. (2002). Αυτισμός και Διάχυτες Αναπτυξιακές Διαταραχές: Αξιολόγηση- Διάγνωση- Αντιμετώπιση. Αθήνα.
Περιγραφή του Αυτισμού. (2010). Αθήνα. Ελληνική Εταιρεία Προστασίας Αυτιστικών Ατόμων.
.
